Kapliczka słupowa na ul. Piotrkowskiej 59 A w Opocznie
1. Nazwa obiektu (krzyż, figura, kaplica, kapliczka z podaniem rodzaju: słupowa, nadrzewna) Kapliczka słupowa
2. Nazwa lokalna obiektu (męka, figura, itp.) Kapliczka koło cementówki lub kapliczka koło OZMO
3. Położenie obiektu: miejscowość Opoczno ul. Piotrkowska 59 A parafia Opoczno, poczta kod 26-300 Opoczno gmina Opoczno
4. Otoczenie obiektu (skraj wsi, w ogródku kwiatowym, przed domem, na zakręcie, w lesie, nad wodą, na cmentarzu, na wzgórzu, ogrodzenie, krzewy drzewa, kwiaty). Kapliczka stoi obok bloku mieszkalnego, w miniaturowym ogródku, w którym latem kwitną kolorowe kwiaty. Dalej rozciąga się zabudowa fabryczna, wykorzystywana dzisiaj na siedziby prywatnych firm.
W bezpośrednim sąsiedztwie jest ulica Piotrkowska, główna ulica Opoczna.
5. Rok zbudowania 1862 r.
6. Fundator (lub fundatorzy, powód wystawienia) Prawdopodobnie bogaty gospodarz
z Gorzałkowa.
7. Wykonawca Brak danych
8. Opis bryły zewnętrznej obiektu (wygląd, kształt, ozdoby, elementy charakterystyczne, elementy figuralne, podstawa, zwieńczenie, napisy, itp.) Kapliczka składa się z dwóch zasadniczych części. Dolna to kolumna o przekroju sześcioboku foremnego. Górna część to sześcian z wnękami: od frontu i na ścianach bocznych. We wnękach, za szkłem, znajdują się obrazki o treści religijnej. Pomiędzy tymi bryłami umieszczona jest kamienna płyta w kształcie koła, które wystaje poza kolumnę. Całość wieńczy dach czterospadowy. Na szczycie umieszczony jest krzyż grecki ze stali konstrukcyjnej kowalskiej roboty. Krzyż ozdobiony promieniami wykonanymi z prętów stalowych, wychodzącymi z miejsca, w którym krzyżują się belki krzyża.
9. Materiał użyty do wyrobu (kamień-rodzaj, drewno, metal, inne) Kamień łupany, zaprawa murarska.
10. Wymiary zasadnicze wysokość: ok. 310 cm
11. Historia i legendy związane z obiektem. W miejscu, gdzie stoi kapliczka znajdowało się „miejskie pole”, które rozciągało się po obu stronach „Gościńca Piotrkowskiego”, dzisiaj ulicy Piotrkowskiej. W 1863 r. ziemia ta stała się własnością włościan z pobliskiego Gorzałkowa, dziś jest to dzielnica Opoczna. Na początku lat 60-tych XIX w. w stolicy odbywały się wielkie patriotyczne manifestacje na rzecz uwolnienia Ojczyzny, często znaczone rozlewem polskiej krwi. Te wydarzenia upamiętniano wznosząc krzyże i kapliczki. Opisywany obiekt pochodzi
z tego właśnie okresu. Ufundowany został przez Opocznian na gruncie miejskim. Z chwilą uwłaszczenia, kapliczka wraz z polem, przypadła Bugajom z Gorzałkowa, którzy opiekowali się nią. W 1898 r. Franciszek Bugaj sprzedał ziemię tę Towarzystwu Akcyjnemu Fabryki Cementu Opoczno, zaznaczając jednak, że grunt na przestrzeni 6 m. wokół kapliczki to „ziemia Pana Boga” i nie podlega transakcji. Była to miejscowa tradycja przestrzegana w owym czasie. Właściciele fabryki, niezgodnie z klauzulą zawartą w akcie notarialnym, przekroczył tę granicę
i wybudował dom mieszkalny oraz drogę dojazdową do fabryki. W okresie międzywojennym synowie pana Bugaja, Roch i Jan, opiekowali się kapliczką (bielili ją, wyrywali chwasty wokół).Opiekę nad obiektem sprawowali również robotnicy z „Cementówki”, którzy po zakończeniu II Wojny Światowej doprowadzili energię elektryczną. Zainstalowali, w znajdującej się od frontu wnęce z kopią obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, czerwoną lampkę, która paliła się dniami i nocami. Dopiero na początku lat pięćdziesiątych XX w. władze komunistyczne odcięły dopływ prądu. Były to czasy nieprzychylne dla tego typu obiektów i kapliczka przez wiele lat niszczała. Dopiero członkowie Solidarności działający przy Opoczyńskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych (taką nazwę fabryka przybrała po II Wojnie Światowej) odnowili ją na własny koszt. Otynkowana, pomalowana, z wypełnionymi na nowo wnękami, została latem 1981 r. poświęcona przez ks. kan. Piotra Jaroszka. Na początku lat 80-tych XX w. wybudowano blok mieszkalny wchodząc na zastrzeżone w dokumentach „6 m”. W 1981 r. krótko przed oddaniem bloku jadąca tyłem wywrotka uderzyła w kapliczkę i przewróciła ją. Poruszenie, jakie fakt ten wywołał, spowodowało, że firma budowlana bez zwłoki na własny koszt nareperowała kapliczkę. Jednak osoby znające obiekt wcześniej twierdzą, że obiekt został wyremontowany niezbyt dokładnie. O okolicznościach powstania kapliczki krążą różne przekazy.1) Bogaty gospodarz z Gorzkowa, który użytkował tę ziemię, posłał do pracy parobka w Święto Matki Boskiej. Parobek zmarł na polu. Dręczony wyrzutami sumienia gospodarz postawił tę kapliczkę.2) W latach 1860 – 1864 panowała w Opoczyńskim epidemia zbierająca bogate „żniwo śmierci”. Świadczą o tym liczne zgony zapisane w Księdze Zmarłych Parafii Rzymsko – Katolickiej p.w. św. Bartłomieja w Opocznie. Kapliczka powstała jako wotum błagalne o przetrwanie tej epidemii, ufundowana przez bogatego gospodarza z Gorzałkowa.
12. Uwagi Obiektem opiekują się mieszkańcy bloku oraz rodziny zatrudnionych kiedyś pracowników OZMO.
Informacji udzielał
Muzeum Regionalne Opoczno, Pl. Zamkowy 1 karta muzealna z 1984 r.
Informacje o obiekcie zebrał:
Włodzimierz Koperkiewicz
Fotografował:
Elżbieta Kossowska-Majkut 2009 r.
Koordynowanie działań i opracowanie karty:Elżbieta Kossowska-Majkut, podinspektor Wydziału Oświaty, Promocji i Funduszy Unijnych Starostwa Powiatowego w Opocznie, 2009 r.
2. Nazwa lokalna obiektu (męka, figura, itp.) Kapliczka koło cementówki lub kapliczka koło OZMO
3. Położenie obiektu: miejscowość Opoczno ul. Piotrkowska 59 A parafia Opoczno, poczta kod 26-300 Opoczno gmina Opoczno
4. Otoczenie obiektu (skraj wsi, w ogródku kwiatowym, przed domem, na zakręcie, w lesie, nad wodą, na cmentarzu, na wzgórzu, ogrodzenie, krzewy drzewa, kwiaty). Kapliczka stoi obok bloku mieszkalnego, w miniaturowym ogródku, w którym latem kwitną kolorowe kwiaty. Dalej rozciąga się zabudowa fabryczna, wykorzystywana dzisiaj na siedziby prywatnych firm.
W bezpośrednim sąsiedztwie jest ulica Piotrkowska, główna ulica Opoczna.
5. Rok zbudowania 1862 r.
6. Fundator (lub fundatorzy, powód wystawienia) Prawdopodobnie bogaty gospodarz
z Gorzałkowa.
7. Wykonawca Brak danych
8. Opis bryły zewnętrznej obiektu (wygląd, kształt, ozdoby, elementy charakterystyczne, elementy figuralne, podstawa, zwieńczenie, napisy, itp.) Kapliczka składa się z dwóch zasadniczych części. Dolna to kolumna o przekroju sześcioboku foremnego. Górna część to sześcian z wnękami: od frontu i na ścianach bocznych. We wnękach, za szkłem, znajdują się obrazki o treści religijnej. Pomiędzy tymi bryłami umieszczona jest kamienna płyta w kształcie koła, które wystaje poza kolumnę. Całość wieńczy dach czterospadowy. Na szczycie umieszczony jest krzyż grecki ze stali konstrukcyjnej kowalskiej roboty. Krzyż ozdobiony promieniami wykonanymi z prętów stalowych, wychodzącymi z miejsca, w którym krzyżują się belki krzyża.
9. Materiał użyty do wyrobu (kamień-rodzaj, drewno, metal, inne) Kamień łupany, zaprawa murarska.
10. Wymiary zasadnicze wysokość: ok. 310 cm
11. Historia i legendy związane z obiektem. W miejscu, gdzie stoi kapliczka znajdowało się „miejskie pole”, które rozciągało się po obu stronach „Gościńca Piotrkowskiego”, dzisiaj ulicy Piotrkowskiej. W 1863 r. ziemia ta stała się własnością włościan z pobliskiego Gorzałkowa, dziś jest to dzielnica Opoczna. Na początku lat 60-tych XIX w. w stolicy odbywały się wielkie patriotyczne manifestacje na rzecz uwolnienia Ojczyzny, często znaczone rozlewem polskiej krwi. Te wydarzenia upamiętniano wznosząc krzyże i kapliczki. Opisywany obiekt pochodzi
z tego właśnie okresu. Ufundowany został przez Opocznian na gruncie miejskim. Z chwilą uwłaszczenia, kapliczka wraz z polem, przypadła Bugajom z Gorzałkowa, którzy opiekowali się nią. W 1898 r. Franciszek Bugaj sprzedał ziemię tę Towarzystwu Akcyjnemu Fabryki Cementu Opoczno, zaznaczając jednak, że grunt na przestrzeni 6 m. wokół kapliczki to „ziemia Pana Boga” i nie podlega transakcji. Była to miejscowa tradycja przestrzegana w owym czasie. Właściciele fabryki, niezgodnie z klauzulą zawartą w akcie notarialnym, przekroczył tę granicę
i wybudował dom mieszkalny oraz drogę dojazdową do fabryki. W okresie międzywojennym synowie pana Bugaja, Roch i Jan, opiekowali się kapliczką (bielili ją, wyrywali chwasty wokół).Opiekę nad obiektem sprawowali również robotnicy z „Cementówki”, którzy po zakończeniu II Wojny Światowej doprowadzili energię elektryczną. Zainstalowali, w znajdującej się od frontu wnęce z kopią obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, czerwoną lampkę, która paliła się dniami i nocami. Dopiero na początku lat pięćdziesiątych XX w. władze komunistyczne odcięły dopływ prądu. Były to czasy nieprzychylne dla tego typu obiektów i kapliczka przez wiele lat niszczała. Dopiero członkowie Solidarności działający przy Opoczyńskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych (taką nazwę fabryka przybrała po II Wojnie Światowej) odnowili ją na własny koszt. Otynkowana, pomalowana, z wypełnionymi na nowo wnękami, została latem 1981 r. poświęcona przez ks. kan. Piotra Jaroszka. Na początku lat 80-tych XX w. wybudowano blok mieszkalny wchodząc na zastrzeżone w dokumentach „6 m”. W 1981 r. krótko przed oddaniem bloku jadąca tyłem wywrotka uderzyła w kapliczkę i przewróciła ją. Poruszenie, jakie fakt ten wywołał, spowodowało, że firma budowlana bez zwłoki na własny koszt nareperowała kapliczkę. Jednak osoby znające obiekt wcześniej twierdzą, że obiekt został wyremontowany niezbyt dokładnie. O okolicznościach powstania kapliczki krążą różne przekazy.1) Bogaty gospodarz z Gorzkowa, który użytkował tę ziemię, posłał do pracy parobka w Święto Matki Boskiej. Parobek zmarł na polu. Dręczony wyrzutami sumienia gospodarz postawił tę kapliczkę.2) W latach 1860 – 1864 panowała w Opoczyńskim epidemia zbierająca bogate „żniwo śmierci”. Świadczą o tym liczne zgony zapisane w Księdze Zmarłych Parafii Rzymsko – Katolickiej p.w. św. Bartłomieja w Opocznie. Kapliczka powstała jako wotum błagalne o przetrwanie tej epidemii, ufundowana przez bogatego gospodarza z Gorzałkowa.
12. Uwagi Obiektem opiekują się mieszkańcy bloku oraz rodziny zatrudnionych kiedyś pracowników OZMO.
Informacji udzielał
Muzeum Regionalne Opoczno, Pl. Zamkowy 1 karta muzealna z 1984 r.
Informacje o obiekcie zebrał:
Włodzimierz Koperkiewicz
Fotografował:
Elżbieta Kossowska-Majkut 2009 r.
Koordynowanie działań i opracowanie karty:Elżbieta Kossowska-Majkut, podinspektor Wydziału Oświaty, Promocji i Funduszy Unijnych Starostwa Powiatowego w Opocznie, 2009 r.
